interpelacja w sprawie wykorzystania dotychczas wytworzonej i pozyskanej dokumentacji w zakresie inwestycji hydrologicznych na terenie Polski

Panie Premierze,

Wśród prac koncepcyjnych dotyczących wewnętrznych szlaków wodnych na terenie Polski wyróżniają się – ze względu na swe znaczenie dla gospodarki i bezpieczeństwa przeciwpowodziowego – te odnoszące się do drogi wodnej Górnej Wisły, w tym Kanału Krakowskiego oraz dorzecza górnej Odry, w kontekście projektowanego połączenia rzecznego Dunaj-Odra-Łaba z Kanałem Śląskim stanowiącym łącznik pomiędzy obu rzekami.
Zarówno w odniesieniu do Kanału Krakowskiego jak i Śląskiego idee ich realizacji sięgają daleko w przeszłość – do początku wieku XIX i dalej przez wiek XX do czasów dzisiejszych.
W ostatnich latach przygotowano sporo opracowań dokumentujących zarówno sytuację aktualną, jak i zawierających oceny co do kosztów koniecznych inwestycji oraz skutków ich oddziaływania na otoczenie – zarówno gospodarcze jak i społeczne,
z uwzględnieniem kontekstu relacji międzypaństwowych, głównie z naszymi najbliższymi sąsiadami. Pozwolę sobie tym miejscu przywołać niektóre z nich.

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach przygotował opracowanie dotyczące drogi wodnej Odra – Dunaj na odcinku Koźle – Ostrawa – wariantu optymalnego, wraz z jego charakterystyką techniczną. Wskazano w nim, iż ta droga wodna będzie przedłużeniem istniejącej drogi wodnej w kierunku południowym, stanowiąc kluczowy element systemu dróg wodnych Europy Środkowo-Wschodniej, który połączy w przyszłości Bałtyk z basenem Dunaju. Przywołano w nim przygotowane w 2001r. na zlecenie Ministerstwa Środowiska „Studium drogi wodnej na odcinku Koźle – Ostrawa przy uwzględnieniu etapowej realizacji zbiornika Racibórz oraz obiektów ochrony przeciwpowodziowej doliny Odry od Raciborza do Koźla”.
Na dużą uwagę zasługują w tym kontekście wnioski odnoszące się także do realizacji zabezpieczeń przeciwpowodziowych w tym regionie poprzez budowę obiektów hydrotechnicznych, w tym zbiornika Racibórz Dolny.

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie w listopadzie 2011r. przedstawił analizę znaczenia Kanału Śląskiego w ramach drogi Wodnej Górnej Wisły. Wskazano w niej na poszczególne elementy realizacji inwestycji, ich uwarunkowania i znaczenie wraz
z koniecznymi do przeprowadzenia inwestycjami infrastrukturalnymi. Zwrócono uwagę na znaczenie w zakresie zwiększenia stopnia bezpieczeństwa systemu transportowego, uwarunkowań ekologicznych (ochrony środowiska), kosztów uciążliwości dla społeczeństwa, kierunków polityki transportowej UE oraz gospodarki zasobami wodnymi, podsumowując koniecznością dążenia do wpisania Kanału Śląskiego jako elementu połączenia Dunaj-Odra-Łaba do dokumentów europejskich. 
Wskazano, iż „budowa Kanału Śląskiego jest zgodna z polityką Rządu RP przyjętą w dokumencie Plan uporządkowania strategii rozwoju (tekst uwzględniający dokonaną w dniu 10 marca 2010 r. reasumpcję decyzji Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2009 r., Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, marzec 2010), w którym ustalono m.in: „ … transport wodny śródlądowy – wzrost udziału transportu wodnego śródlądowego w przewozach ładunków i pasażerów, poprzez m.in. … poprawę parametrów eksploatacyjnych śródlądowych dróg wodnych i portów oraz włączenie ich do europejskiego systemu dróg wodnych. (…) jest w pełni zgodne z zapisami przyjętej przez Ministrów Infrastruktury Rządu  RP na posiedzeniu Rady Unii Europejskiej ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii odbytym 2 grudnia 2010r. w Brukseli Konkluzji Rady Unii Europejskiej w sprawie pełnego włączenia transportu wodnego do łańcuchów transportowych i logistycznych w UE (Dok. 16266/1/ TRANS 329 MAR 121), które stanowiąm.in.: „Rada Unii Europejskiej …16. PODKREŚLA, że w zrównoważonym europejskim systemie transportowym transport wodny śródlądowy jest jednym z najważniejszych czynników przyczyniających się do sprawnych połączeń dojazdowych, i ZACHĘCA do kontynuacji obecnych starań na rzecz wspierania żeglugi śródlądowej oraz bardziej aktywnej polityki obejmującej konkretny program działania zmierzający do zwiększenia jej wykorzystania.”

Instytut Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Politechniki Wrocławskiej przygotował na zlecenie Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie „Analizę możliwości wykorzystania dla potrzeb transportu planowanego Kanału Śląskiego łączącego drogę wodną Górnej Wisły z przewidywanym połączeniem Odra-Dunaj-Łaba.”. Także w tym opracowaniu wskazano na znaczenie jakie dla realizacji europejskiej polityki zrównoważonego transportu odgrywa rozwijanie żeglugi śródlądowej oraz to, w jaki sposób w związku z realizacją tych inwestycji wzrasta bezpieczeństwo hydrologiczne, w tym przeciwpowodziowe, terenów których dotyczą.
Autorzy wskazują jednocześnie na niespójność przygotowywanych dokumentów dotyczących polityki rozwoju m.in.: „Polityki transportowej państwa na lata 2005-2025” zakładającej poprawę warunków funkcjonowania transportu wodnego śródlądowego jako jednego z priorytetów krajowej polityki transportowej, ,„Projektu Strategii Gospodarowania Wodami 2030 (z uwzględnieniem etapu 2015)” – nie przewidującego rozwoju żeglugi śródlądowej ze względu na słabą infrastrukturę, „Programu Operacyjnego Infrastruktura
i Środowisko, Narodowa Strategia Spójności 2007-2013” – zanik znaczenia transportu śródlądowego.

Dokument Ministerstwa Rozwoju Regionalnego „Plan uporządkowania strategii rozwoju” z marca 2010r. w odniesieniu do transportu wodnego zawiera następujące zalecenia (pkt3):
„e) transport wodny śródlądowy – wzrost udziału transportu wodnego śródlądowego
w przewozach ładunków i pasażerów, poprzez m.in. poprawę technicznych, organizacyjno-prawnych i ekonomicznych warunków funkcjonowania żeglugi śródlądowej, w tym poprawę parametrów eksploatacyjnych śródlądowych dróg wodnych
i portów oraz włączenie ich do europejskiego systemu dróg wodnych, jak również wymianę przestarzałej technicznie i technologicznie floty śródlądowej;
f) poprawa efektywności ekonomicznej i organizacji infrastruktury transportowej – postęp techniczny oraz zaawansowane systemy organizacji i zarządzania w transporcie, zwiększenie udziału transportu zbiorowego w przewozach pasażerskich, regionalne i międzyregionalne połączenia, wykorzystanie dróg wodnych;
g) transport intermodalny – budowa i modernizacja centrów logistycznych, terminali kontenerowych na liniach kolejowych, w portach morskich i w portach rzecznych.”

W wyniku przywołanych wyżej zaleceń zlecono konsorcjum firm ECORYS Nederland BV i ECORYS Polska Sp. z o.o. wykonanie opracowania „Program rozwoju infrastruktury transportu wodnego śródlądowego w Polsce”(2011r.).
Zleceniobiorca przygotował opracowanie obejmujące:
– analizę i ocenę funkcjonowania transportu wodnego śródlądowego w Polsce;
– turystykę wodną w Polsce;
– opracowanie Programu wieloletniego przywrócenia parametrów eksploatacyjnych na śródlądowych drogach wodnych w Polsce, określonych w obowiązującej klasyfikacji do roku 2027. wraz z analizą możliwości włączenia żeglugi śródlądowej do intermodalnego systemu transportowego;
– analizę rozwoju śródlądowych dróg wodnych do roku 2047, w tym dostosowanie ich do europejskich parametrów.

Na zlecenie Krakowskiego Zarządu Komunalnego przygotowano „Opracowanie koncepcji oraz studium wykonalności dla budowy „Kanału Krakowskiego”. Realizację inwestycji Kanału Krakowskiego uzasadniają zdaniem autorów uwarunkowania ochrony przeciwpowodziowej terenów gęsto zaludnionych, o wysokich walorach kulturalnych
i znaczeniu gospodarczym. Uwzględniają także funkcję żeglugową Kanału – transportową
i turystyczną.

W związku z przedstawionymi wyżej kwestiami zwracam się do Pana Premiera
o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1.    Czy rząd w zakresie opracowywanych koncepcji rozwoju kraju, w odniesieniu do roli i wykorzystania śródlądowych szlaków wodnych, wykorzystuje w swoich pracach także dokumenty i opracowania przygotowywane dla innych podmiotów administracji publicznej odnoszących się do przedmiotowych kwestii? Mając na uwadze duże rozbieżności chociażby we wnioskach z dokumentów „rządowych”.
2.    Czy w swoich pracach dotyczących żeglugi śródlądowej rząd bierze pod uwagę wnioski, jakie wynikają dla życia społecznego i gospodarczego
w wieloaspektowym kontekście wyników przeprowadzonych analiz dla mieszkańców dorzecza Odry i Górnej Wisły?
3.    W związku z tym, iż zamówiona przez rząd analiza pt. „Program rozwoju infrastruktury transportu wodnego śródlądowego w Polsce” została przekazana
w 2011r. jak obecnie wygląda jej wdrażanie w działaniach rządu?

Z poważaniem

/-/ Jerzy Polaczek