Poniżej zamieszczam treść interpelacji w sprawie postępowań dotyczących cofania wypisów z licencji wspólnotowej oraz czasowego zawieszania wydawania świadectw kierowcy.
Szanowny Panie Ministrze!
Rozumiejąc, a także w pełni szanując obowiązki organów administracji rządowej i jednocześnie odpowiadając na coraz częściej sygnalizowane obawy polskich firm transportowych wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe, pragnę przedstawić Panu Ministrowi istotny dla branży transportu problem związany z poważnymi konsekwencjami naruszeń stwierdzanych podczas kontroli świadectw kierowców.
Wskazany problem dotyczy obowiązującego od prawie 3 lat art. 32f ust. 3 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (u.t.d.), z którego wynika, że w przypadku stwierdzenia bardzo poważnego naruszenia dotyczącego świadectwa kierowcy Główny Inspektor Transportu Drogowego (GITD) ma obowiązek cofnięcia polskiemu przewoźnikowi drogowemu na okres 6 miesięcy wypisu z licencji wspólnotowej uprawniającej do wykonywania międzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego rzeczy i jednocześnie zawieszenia wydawania nowych świadectw kierowców przez okres roku. W praktyce skutkuje to wyłączeniem jednego pojazdu z działalności przewoźnika oraz uniemożliwieniem zatrudnienia przez rok kierowców spoza państw członkowskich UE.
W postępowaniach administracyjnych wszczętych obligatoryjnie przez GITD w związku z ww. obowiązkiem wynikającym z art. 32f ust. 3 u.t.d. podnoszone są argumenty koncentrujące się głównie na wątpliwościach interpretacyjnych i na niezgodności tego przepisu z art. 12 ust. 1 i 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych (rozporządzenie 1072/2009), którego bezpośrednie zastosowanie umożliwiłoby wydanie przez GITD innego rozstrzygnięcia w omawianych sprawach.
Odnosząc się szczegółowo do ww. argumentów, podnoszone jest, że:
- Art. 12 ust. 1 rozporządzenia 1072/2009 stanowi samoistną podstawę prawną do stosowania sankcji w postaci czasowego lub trwałego cofnięcia niektórych lub wszystkich wypisów z licencji wspólnotowej, ewentualnie czasowego lub trwałego cofnięcia licencji wspólnotowej. Przepis ten stanowi bowiem, że: „W przypadku poważnego naruszenia przepisów wspólnotowych w zakresie transportu drogowego popełnionego lub stwierdzonego w jakimkolwiek państwie członkowskim właściwe organy państwa członkowskiego siedziby przewoźnika, który dopuścił się takich naruszeń, podejmują odpowiednie dla danego przypadku działania – w tym wystosowują ostrzeżenie, o ile przewiduje to prawo krajowe – które mogą, między innymi, prowadzić do nałożenia następujących sankcji administracyjnych: a) czasowego lub trwałego cofnięcia niektórych lub wszystkich uwierzytelnionych wypisów z licencji wspólnotowej; b) czasowego lub trwałego cofnięcia licencji wspólnotowej. Sankcje te mogą być określane po podjęciu ostatecznej decyzji w danej sprawie i uwzględniają wagę naruszenia, którego dopuścił się posiadacz licencji wspólnotowej, i wszystkich uwierzytelnionych wypisów z licencji wspólnotowej, posiadanych przez niego w związku z międzynarodowym ruchem drogowym”. Przepis ten wskazuje zatem na fakultatywną przesłankę zastosowania sankcji, w tym m.in. sankcji związanych z cofnięciem wypisu (wypisów z licencji wspólnotowej) lub sankcji cofnięcia licencji wspólnotowej i wydania decyzji uznaniowej, a nie na obligatoryjną przesłankę wydania decyzji administracyjnej o cofnięciu wypisu z licencji, jak stanowi art. 32f ust. 3 u.t.d.
- Zgodnie z art. 12 ust. 2 rozporządzenia 1072/2009 w analizowanych przypadkach nie jest spełniona hipoteza normy prawnej wynikającej z ww. przepisu rozporządzenia 1072/2009. Stosownie bowiem do art. 12 ust. 2 rozporządzenia 1072/2009 „w przypadku poważnego naruszenia, obejmującego wszelkie przypadki niewłaściwego wykorzystywania świadectw kierowców, właściwe organy państwa członkowskiego siedziby przewoźnika, który dopuścił się takiego naruszenia, nakładają na niego odpowiednie sankcje, takie jak: a) zawieszenie wydawania świadectw kierowców; b) cofnięcie świadectw kierowców; c) uzależnienie wydania świadectw kierowców od dodatkowych warunków w celu zapobieżenia niewłaściwemu wykorzystaniu; d) czasowe lub trwałe cofnięcie niektórych lub wszystkich uwierzytelnionych wypisów z licencji wspólnotowej; e) czasowe lub trwałe cofnięcie licencji wspólnotowej. Sankcje te mogą być określone po podjęciu ostatecznej decyzji w danej sprawie i uwzględniają wagę naruszenia, którego dopuścił się posiadacz licencji wspólnotowej”.
Wobec powyższego pragnę zadać Panu Ministrowi pytania:
1. Czy istnieje możliwość, aby podległy Panu Ministrowi Główny Inspektor Transportu Drogowego w opisanych powyżej przypadkach stosował regułę kolizyjną, z której wynika uznanie nadrzędności prawa unijnego nad prawem krajowym, a tym samym czy istnieje możliwość wydawania decyzji administracyjnych w omawianych sprawach bezpośrednio na podstawie przepisów art. 12 rozporządzenia 1072/2009?
Ponadto w kontekście opisywanego problemu powstaje uzasadniona wątpliwość, czy przy obecnym brzmieniu przepisów u.t.d. możliwe jest zastosowanie sankcji w postaci czasowego lub trwałego zawieszenia wydawania nowych świadectw kierowców i czasowego cofnięcia wypisu (wypisów) z licencji wspólnotowej w przypadku wykonywania transportu międzynarodowego przez kierowcę nieposiadającego wymaganego świadectwa kierowcy. Naruszenie to stanowi bowiem całkowicie odmienne naruszenie od naruszeń obejmujących „wszelkie przypadki niewłaściwego wykorzystania świadectw kierowców”, a zatem przypadki, gdy świadectwo kierowcy już zostało wydane. Stosownie do art. 32f ust. 2 u.t.d. katalog przypadków „niewłaściwego wykorzystywania” świadectwa kierowcy obejmuje: niespełnianie warunków stanowiących podstawę do wydania świadectwa kierowcy lub podanie nieprawidłowych informacji we wniosku o wydanie świadectwa kierowcy.
Jednakże uznanie, że art. 12 ust. 2 rozporządzenia 1072/2009 odnosi się do naruszenia w postaci wykonywania międzynarodowego transportu drogowego rzeczy bez wymaganego świadectwa kierowcy, nie pozwala na pominięcie istotnej okoliczności, tj. że ww. przepis prawa UE przewiduje szerszy niż prawo krajowe katalog sankcji za naruszenia związane z obowiązkiem wykorzystywania świadectw kierowcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że art. 32f ust. 3 u.t.d. wymienia wyłącznie dwie sankcje (zawieszenie wydawania świadectw kierowców i czasowe cofnięcie niektórych wypisów z licencji wspólnotowej), natomiast całkowicie pomija m.in. sankcję w postaci uzależnienia wydawania świadectw kierowców od dodatkowych warunków w celu zapobieżenia niewłaściwemu wykorzystaniu oraz wydaje się, że stoi w sprzeczności z ratio legis przepisu rozporządzenia 1072/2009 w zakresie, w jakim nie pozwala GITD na zastosowanie odpowiedniej sankcji, a także nie przewidując wydania w tym zakresie decyzji administracyjnej uznaniowej. Co więcej, art. 12 ust. 4 rozporządzenia 1072/2009 wskazuje, że „właściwe organy zapewniają, aby całość nałożonych na przewoźnika sankcji była proporcjonalna do naruszenia lub naruszeń, w związku z którymi je nałożono, uwzględniając wszelkie sankcje nałożone w państwie członkowskim, w którym stwierdzono naruszenie”.
Wobec powyższego pragnę zadać Panu Ministrowi kolejne pytania, uprzejmie prosząc o wyjaśnienie:
2. Czy Główny Inspektor Transportu Drogowego, stosując sankcje z art. 32f ust. 3 u.t.d., bierze pod uwagę:
- proporcjonalność tych sankcji w kontekście wszystkich sankcji, które zostały nałożone na polskiego przewoźnika drogowego;
- liczbę kierowców spoza UE zatrudnianych przez polskiego przewoźnika drogowego;
- okoliczność, że karalność następuje w czasie, gdy jednocześnie toczy się postępowanie o rozpatrzenie kompletnego wniosku o wydanie świadectwa kierowcy?
3. Czy Pan Minister dostrzega problem kolizji przepisów prawnych w zakresie stosowania omawianych sankcji na podstawie art. 32f ust. 3 u.t.d. w kontekście brzmienia art. 15a u.t.d., który reguluje obowiązek przesłania przedsiębiorcy ostrzeżenia o możliwości wszczęcia procedury cofnięcia wypisów z licencji wspólnotowej oraz zawieszenia wydawania dodatkowych wypisów z licencji wspólnotowej, z zastrzeżeniem spełnienia przesłanek dotyczących wielokrotności popełnienia stwierdzonych poważnych naruszeń, przy wzięciu pod uwagę kryteriów, o których mowa w art. 15a ust. 2 u.t.d., w tym m.in. średniej liczby kierowców wykonujących operacje transportowe dla danego przedsiębiorcy?
4. Czy w ocenie Pana Ministra Główny Inspektor Transportu Drogowego przed wymierzeniem sankcji cofnięcia wypisu z licencji wspólnotowej za brak świadectwa kierowcy może uprzednio zastosować instytucję ostrzeżenia, o której mowa w ww. art. 15a u.t.d.?
5. Czy w realiach opisanego powyżej stanu faktycznego zastosowanie sankcji wynikającej z art. 32f ust. 3 u.t.d. jako sprzecznego z art. 12 rozporządzenia 1072/2009, wobec sygnalizowanych przez branżę TSL problemów z zatrudnieniem kierowców będących obywatelami państw członkowskich UE, nie spowoduje skutków tożsamych z cofnięciem licencji wspólnotowej?
6. Czy Pan Minister dostrzega potrzebę zmiany przepisów prawa krajowego w przedmiotowym zakresie, a jeżeli tak, to czy zmiany te miałyby objąć postępowania wszczęte, a niezakończone?
W kontekście niniejszych pytań pragnę zauważyć również, iż środowisko transportowe sygnalizuje, że realizacji obowiązku GITD wynikającego z art. 32f ust. 3 u.t.d. towarzyszą niekiedy przedłużające się postępowania o wydanie przez GITD świadectw kierowcy, nawet w przypadku złożenia kompletnych wniosków zawierających wszystkie wymagane dokumenty. Podkreśla się przy tym, że świadectwo kierowcy jest szczególnie ważnym dokumentem, umożliwiającym legalne zatrudnienie obcokrajowca spoza UE na stanowisku kierowcy zawodowego, i jest ono odpowiedzią branży TSL na obserwowane od kilku lat zjawisko deficytu kierowców na rynku transportowym wymuszającym poszukiwanie pracowników poza UE.
W tym miejscu pragnę zadać Panu Ministrowi ostatnie pytanie:
7. Czy Główny Inspektor Transportu Drogowego rozważa możliwość przyspieszenia postępowań administracyjnych dotyczących wydawania świadectw kierowców, w szczególności jeżeli postępowania te dotyczą kompletnych wniosków, tj. zawierających wszystkie wymagane dokumenty?
Pragnę zauważyć, że pozostawienie opisanego problemu bez podjęcia działań może wpłynąć negatywnie na rozwój sektora gospodarki narodowej w gałęzi transportu drogowego i na jego pozycję na rynku zarobkowych międzynarodowych przewozów drogowych rzeczy, a także może spowodować zagrożenie utraty wykonywania operacji transportowych, w konsekwencji zaś utratę płynności finansowej przedsiębiorców.
Przedstawiona powyżej problematyka ma zasadniczy charakter odnoszący się do problemów związanych z polityką państwa, w szczególności w zakresie transportu drogowego (por. założenia zawarte w „Polityce transportowej państwa na lata: 2006–2025”, str. 20).
Wobec powyższego zwracam się do Pana Ministra z uprzejmą prośbą o udzielenie odpowiedzi na zadane pytania, a tym samym o wyjaśnienie istotnych spraw w zakresie objętym przedmiotem interpelacji.
Z poważaniem