Poniżej zamieszczam interpelację poselską skierowaną do Pana Witolda Waszczykowskiego, Ministra Spraw Zagranicznych, w sprawie powołania Instytutu Polskiego w Meksyku jako ośrodka promocji wiedzy o Polsce i utrwalania obecności polskiej marki, sztuki i dziedzictwa narodowego w życiu kulturalnym Meksyku oraz Ameryki Łacińskiej
Szanowny Panie Ministrze,
Kilka dni temu zakończyła się pierwsza historyczna wizyta w Meksyku Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Pana Andrzej Dudy. Wizycie tej towarzyszyło podpisanie w obecności Prezydentów Polski i Meksyku szeregu wzajemnych umów w sferze gospodarczej, kulturalnej i edukacyjnej. W stolicy Meksyku uroczyście otwarto w obecności Prezydenta RP biuro Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu. Delegacji oficjalnej Pana Prezydenta Andrzeja Dudy towarzyszyła kilkuosobowa reprezentacja polskiego Sejmu i Senatu. Mając na uwadze, w naszej opinii przełomowe znaczenie tej wizyty dla rozwoju partnerskich i przyjacielskich relacji z Meksykiem pragniemy przedstawić Panu ministrowi argumenty przemawiające za pilnym i zasadnym utworzeniem Instytutu Polskiego w mieście Meksyk.
Zgodnie z założeniami polskiej polityki zagranicznej „prowadzona wielokierunkowo dyplomacja publiczna realizowana przez MSZ RP obejmuje szerokie spektrum działań o charakterze informacyjnym, stawiających sobie za cel kształtowanie przychylnej Polsce zagranicznej opinii publicznej, poprawę i obiektywizację wiedzy i zrozumienia naszego kraju, jego historii, wkładu Polski i Polaków w rozwój Europy i świata, wzmocnienie prestiżu naszego kraju na arenie międzynarodowej, stymulowanie kontaktów i współpracy pomiędzy zagranicznymi i polskimi partnerami. Istotnym zadaniem jest także wzmocnienie wizerunku naszego kraju jako […] wartościowego partnera politycznego, gospodarczego, naukowego, społecznego i kulturalnego”. W naszej ocenie, w coraz ważniejszym dla polskiej polityki zagranicznej regionie latynoamerykańskim powyższe zadania są realizowane z pominięciem platformy naukowej, społecznej i kulturalnej, lub też podejmowane działania stanowią pojedyncze i nieskoordynowane przypadki współpracy, promocji i oddziaływania.
Na tle przedstawionych wyżej założeń oraz aktualnego stanu rzeczy, zwracamy się do Pana Ministra o przeanalizowanie zasadności utworzenia Instytutu Polskiego w Meksyku. Pozwoli to w naszej opinii na oddziaływanie na szerokie latynoamerykańskie środowiska w tym szczególnie opiniotwórcze, eksperckie, naukowe.
Obecnie w świecie działa 25 Instytutów Polskich – tylko jeden z nich znajduje się na kontynencie amerykańskim (Instytut Polski w Nowym Jorku) i tylko jeden w kraju hiszpańskojęzycznym (Instytut Polski w Madrycie). Funkcjonujące Instytuty najlepiej rozpoznają lokalne realia i grupy docelowe, do których można kierować przedsięwzięcia promocyjne i budujące wizerunek Rzeczypospolitej Polskiej, w sposób naturalny we współpracy z partnerami miejscowymi, jak i krajowymi. Ośrodkami kultury i opinii o globalnym znaczeniu dla Ameryki Łacińskiej są głównie Meksyk, Sao Paulo i Buenos Aires.
W Ameryce Łacińskiej niestety nie prowadzono do tej pory skoordynowanej promocji Polski, ani kompleksowej działalności informacyjno-edukacyjnej. W wystąpieniu sejmowym z 29 stycznia 2016r. Pan minister W. Waszczykowski zaznaczał: „Będziemy zacieśniali współpracę, w tym gospodarczą, z krajami Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Sprzyjać temu w tym regionie powinny przemiany demokratyczne, stabilna sytuacja gospodarczo-społeczna, postępująca liberalizacja handlu z UE, a także silna i ugruntowana obecność Polonii w tym regionie”.
Hiszpańskojęzyczna Ameryka Łacińska to łącznie półmiliardowa populacja, żyjąca w 19 państwach. Kraje latynoamerykańskie stanowią bardzo atrakcyjny kierunek współpracy, zarówno gospodarczej, jak i kulturalnej i naukowej, szczególnie w obliczu zwiększającego się w ostatnich latach zainteresowania Polską. Pragniemy z satysfakcją odnotować przypomnieć, że wśród Latynoamerykanów wzrasta świadomość polskiego dziedzictwa (casusy miejscowych polityków polskiego pochodzenia, działalność misyjna polskich zakonników, zainteresowanie studiami polonoznawczymi, czy nauką języka polskiego).
Promocja wiedzy o Polsce naszej historii i kulturze w Meksyku, w ramach zreformowanej polityki historycznej i kulturalnej to ważne uzasadnienie dla powołania Instytutu Polskiego w Meksyku. Jednocześnie będzie ono nowym otwarciem na współpracę z tamtejszą Polonią.
Aktualnie, na skutek globalnych procesów migracyjnych, liczebność Polonii latynoamerykańskiej zwiększa się i oprócz potomków obywateli polskich osiadłych w krajach Ameryki Łacińskiej na przestrzeni XX wieku zaobserwować można fale emigracji najnowszej (np. w Meksyku, Argentynie, Panamie; są to głównie małżeństwa mieszane oraz specjaliści wysokiego szczebla pracujący za granicą) – grupy dynamiczne i chętne do współpracy.
Meksyk jest największym pod względem ludności hiszpańskojęzycznym krajem na świecie. To kraj o ustabilizowanej strukturze politycznej. Ma uznane w świecie i w regionie instytucje kultury oraz prężnie działającą branżę przemysłu rozrywkowego. W regionie jest największym wytwórcą materialnych i niematerialnych dóbr kultury (8% PKB) i największym ich odbiorcą spośród krajów hiszpańskojęzycznych.
Szereg państw od wielu lat prowadzi strategie promocyjne w Meksyku poprzez swoje placówki promocji kultury i języka, zarówno publiczne jak i pozarządowe. W Meksyku ugruntowaną pozycję i silne oddziaływanie mają tu Goethe-Institut, Centro Cultural de España, Institut Français i Alliance Français, Instituto Italiano di Cultura i Società Dante Alighieri, British Council, Instituto Camões, nawet Foro Cultural de Austria, a swoich reprezentantów mają rosyjskie Rossotrudnichestvo (Russian Centre for Science and Culture) oraz Instituto Iberoamericano de Finlandia. Nie ma niestety tu ośrodka promocji żadnego z krajów wschodnioeuropejskich, co powinno być dodatkowym argumentem za utworzeniem Instytutu Polskiego w tym kraju.
Utworzenie Instytutu Polskiego w Meksyku umożliwiłoby prezentację polskiej kultury, co wpłynie na rozpoznawalność Polski, a w konsekwencji umocnienie wizerunku i pozycji politycznej, gospodarczej i cywilizacyjnej naszego kraju. Głównym zadaniem Instytutu Polskiego w Meksyku powinno być wprowadzanie polskiej kultury do najważniejszych ośrodków i zapewnienie polskiej obecności w przedsięwzięciach międzynarodowych. Jednocześnie skuteczne dotarcie do miejscowego wyrobionego odbiorcy ułatwi promocję wydarzeń cyklicznych i wymiany kulturalnej w całym regionie.
Umiejscowienie Instytutu Polskiego w Meksyku ma przewagę nad innymi krajami Ameryki Łacińskiej, które wynikają z:
– stabilności instytucji publicznych i prywatnych oraz możliwości aktywizacji i wieloletniej współpracy;
– obecności coraz liczniejszej i aktywnej Polonii o młodym rodowodzie;
– możliwości pozyskania wysokich nakładów ponoszonych przez miejscowe podmioty na proponowane przedsięwzięcia kulturalne.
Pragniemy również zauważyć, iż przedsięwzięcia powołanego w najbliższej przyszłości Instytutu Polskiego w Meksyku, w przeciwieństwie do projektów przygotowywanych na rynek hiszpański, mogą być z powodzeniem dystrybuowane w regionie, nie tylko ze względu na obniżenie kosztów produkcji i dystrybucji, lecz głównie ze względu na stosowany geolekt, akceptowany powszechnie w regionie i nienacechowany nadmierną odmiennością (jak to miejsce w przypadku języka hiszpańskiego europejskiego).
Aktualnie w Meksyku działa jedna placówka dyplomatyczna – Ambasada RP w Meksyku, obejmująca liczne kraje dodatkowej akredytacji oraz 14 konsulatów honorowych. Placówka udostępnia pomieszczenia na działalność Szkolnego Punktu Konsultacyjnego. Nie prowadzi się niestety kursów języka polskiego, ani szerszej działalności informacyjno-edukacyjnej.
Powołanie Instytutu Polskiego umożliwiałoby odciążenie Ambasady RP i delegowanie oraz zintensyfikowanie zadań z zakresu dyplomacji publicznej i kulturalnej do tej instytucji. Dodatkowo umożliwiłoby działalność w zakresie nauki języka polskiego, a także efektywne aktywizowanie Polonii. Najważniejszym zadaniem, którego podjąć się mógłby Instytut, a które nie leży w zakresie czynności tamtejszej naszej ambasady, jest produkowanie i współprodukowanie oraz dystrybucja wydarzeń kulturalnych, działalność wydawnicza, działalność informacyjno-edukacyjna, koordynacja i prowadzenie programów stypendialnych itp.
Rola Instytutu Polskiego z powodzeniem może objąć następujące rodzaje działań dyplomatycznych i publicznych zarazem skierowanych do miejscowych instytucji, organizacji i społeczeństwa oraz Polonii:
– realizacja flagowych projektów promocyjnych i kulturalnych;
– promocja nauki i współpracy akademickiej;
– budowanie grona osobistości przyjaznych Polsce (wizyty studyjne, konsultacje, tworzenie kontaktów między tzw. liderami opinii);
– wymiana studencka i artystyczna;
– prowadzenie centrum edukacyjno-informacyjne (obejmującego organizację dydaktyki języka polskiego, wspieranie działalności polonoznawczej);
– dokumentacja polskiej obecności w Ameryce Łacińskiej i współpraca z organizacjami polonijnymi;
– koordynacja wydarzeń w regionie, a co za tym idzie, odciążenie finansowe pozostałych attachatów w regionie oraz wsparcie materiałowe i merytoryczne, zwłaszcza przy drogich i logistycznie skomplikowanych projektach;
– wszystkie te działania z zakresu dyplomacji publicznej, które nie stanowią bezpośredniej realizacji polityki krajowej, wynikającej z aktywności rządu oraz wymiany gospodarczej.
Biorąc pod uwagę lokalne koszty pracy oraz możliwości pozyskania miejscowych środków i partnerów na projekty promocyjne, powołanie Instytutu Polskiego w Meksyku nie jest przedsięwzięciem kosztownym na tle wydatków związanych z działalnością pozostałych Instytutów.
Szanowny Panie Ministrze,
Utworzenie Instytutu Polskiego w Meksyku naszym zdaniem w sposób oczywisty przyczyni się do promocji Polski, jako wiarygodnego, odpowiedzialnego partnera i twórcy kultury, a także kraju pielęgnującego wspólne wartości wyrastające z tradycji chrześcijańskiej.
Mogłoby stanowić trwały pomnik upamiętniający przypadające w roku 2018 90 lat stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską i Meksykiem. Stanowiłoby to również trwały skutek niedawnej pierwszej, historycznej wizyty w Meksyku Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Pana Andrzeja Dudy.
Co ważne utworzenie Instytutu Polskiego w Meksyku dodatkowo wpisze się w strategię zainteresowania obszarem Ameryki Łacińskiej, obok uroczyście otwartego w kwietniu br. biura Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu.
W związku z powyższym zwracamy się do Pana ministra z zapytaniem czy Ministerstwo Spraw Zagranicznych podejmie w najbliższym czasie działania umożliwiające powołanie Instytutu Polskiego w Meksyku jako ośrodka promocji wiedzy o Polsce i utrwalania obecności polskiej marki, sztuki i dziedzictwa narodowego w życiu kulturalnym Meksyku oraz Ameryki Łacińskiej?
Z wyrazami szacunku
Interpelację, którą przygotowałem, sygnowałem wspólnie z członkami prezydium polsko-meksykańskiej grupy parlamentarnej ( Kazimierz Matuszny – Prawo i Sprawiedliwość, Sylwester Chruszcz – Kukiz15 , Paweł Pudłowski – Nowoczesna), jako pozytywną propozycję uzupełniającą dobre relacje między Meksykiem a Polską.
