Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym (druk nr 3525) narusza Konstytucję, przepisy dotyczące ochrony danych osobowych oraz sparaliżuje od stycznia 2016 roku prace starostów w zakresie obsługi obywateli.
1. Naruszenia przepisów dotyczących ochrony danych osobowych
Rozporządzenie do ustawy bezprawnie rozszerza uprawnienie do gromadzenia danych o skierowaniu na kursy reedukacyjne także na skierowania na badania lekarskie i psychologiczne. Dane te mają charakter danych wrażliwych, z uwagi na fakt że dotyczą stanu zdrowia osoby, to kompetencja do gromadzenia tych danych powinna wynikać z ustawy, a nie jedynie z rozporządzenia. Ponadto w rozumieniu art. 31 ust.3 Konstytucji gromadzenie tego rodzaju danych powinno być uzasadnione istnieniem szczególnego interesu.
Sprzeciw budzą także przepisy projektu dotyczące udostępniania„każdemu zainteresowanemu” danych zgromadzonych w Centralnej Ewidencji Kierowców, w szczególności nie można się zgodzić na rozwiązanie polegające na udostępnianiu danych z CEK spółkom prawa handlowego jakim są zakłady ubezpieczeń.
Zgodnie z regulacją projektowanego rozporządzenia MSW w sprawie zakresu danych udostępnianych w postaci elektronicznej z centralnej ewidencji kierowców, każdemu zainteresowanemu który zarejestruje się na platformie ePuap, udostępniane będą dane gromadzone w ewidencji, w tym dane osobowe innych osób, np. numer PESEL, miejsce zamieszkania, data i miejsce urodzenia, dane dotyczące przestępstw drogowych.
Projekt rządu jest nieproporcjonalną ingerencją w prawo do prywatności, w tym prawo do ochrony danych osobowych i zasadę autonomii informacyjnej jednostki, w szczególności, że z uzasadnienia ustawy nie wynika, aby projektodawca miał świadomość istnienia konfliktu dóbr konstytucyjnych. Projektodawca w żaden sposób nie uzasadnia, że ograniczenie prawa do prywatności poprzez powszechne udostępnienie danych osobowych zawartych w CEK jest konieczne w demokratycznym państwie prawnym dla ochrony jednego z interesów publicznych wymienionych w art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Wątpliwości konstytucyjne dotyczą także proponowanej regulacji w zakresie Centralnej Ewidencji Kart Parkingowych. Przewiduje się gromadzenie w tej ewidencji danych osobowych, które w połączeniu z danymi o karcie parkingowej wydawanej osobom niepełnosprawnym, stanowią dane dotyczące zdrowia osoby. Tych zaś zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych nie wolno przetwarzać!
2. Praktyczne problemy po uchwaleniu ustawy
Zmiana przepisów spowoduje całkowity paraliż i brak możliwości stosowania okresu próbnego dla młodych kierowców. Rząd zapomniał o ustawowym obowiązku odbywania okresu próbnego i nadzoru nad młodymi kierowcami. Ponadto brak jest przygotowanychtrzynastu aktów wykonawczych, które mogłyby wejść w życie w terminie na dzień 04 stycznie 2016 r., co spowoduje brak standardów przekazania danych do ewidencji i tym samym brak systemu bezpośrednio oddziałującego na stosowanie okresu próbnego wobec młodych kierowców.
W przypadku wejścia w życie ustawy w dniu w dniu 04 stycznia 2016 r starosta będzie musiał posiadać dwa systemy teleinformatyczne. Jeden do wykonywania ustawowych zadań związanych z obsługa obywateli (rejestracja pojazdów, wydawanie praw jazdy), który nie będzie współdziałał z e-systemem teleinformatycznym CEPiK oraz drugi system (system CEPiK) który nie zabezpiecza wykonania zadań starosty związanych z obsługa obywateli, natomiast pozwala na wykonanie obowiązku przekazania danych do CEPiK.
W przypadku innych organów i podmiotów zobowiązanych do współpracy z CEPiK przewiduje się trzyletni okres dostosowania do współpracy z CEPiK. Natomiast w przypadku starostów i stacji kontroli pojazdów musza one w dniu 04 stycznia być gotowe do przekazania danych zgodnie z nowymi wymaganiami ustawy. Stacje kontroli pojazdów muszą same ponieść koszt dostosowania natomiast w przypadku starostów ustawa i szacunki zawarte w ocenie skutków regulacji nie określają kosztu dostosowania oraz nie wskazują kto ma ponieść ten koszt. W praktyce jeżeli nie przewiduje się okresu dostosowania systemu starosty lub zastąpienia go systemem CEPiK koszt poniosą organy samorządu powiatowego na co w projekcie ustawy nie jest wskazane źródło finansowania.
Starosta w przypadku braku możliwości wprowadzenia danych (kiedy system nie działa) dokonuje wprowadzenia danych niezwłocznie w terminie 3 dni. Przepisy nie uzależniają obowiązku wprowadzenia danych od faktu przywrócenia sprawności systemu, dlatego jest to sytuacja w której obowiązki starosty nie są w żaden sposób spójne z obowiązkami administratora CEPiK. Ustawa nie rozstrzyga także co dzieje się z prowadzonym postępowaniem administracyjnym (rejestracja pojazdu, wydawanie praw jazdy) w przypadku niesprawności systemu teleinformatycznego ewidencji.
3. Nieprawidłowości w zakresie legislacji na etapie rządowych uzgodnień
Analiza publicznie dostępnych dokumentów, dot. powyższej ustawy, rodzi wątpliwości co do zgodności procedowania niniejszego projektu z zasadami dotyczącymi rządowego procesu legislacyjnego.
Brak jest informacji o skierowaniu opiniowanego projektu do uzgodnień międzyresortowych. Jeśli w porównaniu do projektu założeń w projekcie ustawy przewidziano istotne zmiany, projekt ten należy skierować do uzgodnień międzyresortowych. Należy wskazać, że takie istotne zmiany do projektu zostały wprowadzone, jak choćby fakt, iż do projektu dodany został cały rozdział „Centralna ewidencja posiadaczy kart parkingowych” czy zmodyfikowany został zakres danych gromadzonych w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Centralnej Ewidencji Kierowców i wiele innych. Mimo to projektu ustawy nie skierowano do uzgodnień, co należy traktować jako naruszenie obowiązujących zasad procesu ustawodawczego, dokonane dla przyspieszenia procesu legislacyjnego.
Z informacji dostępnych na stronach RCL wynika, że projekt jest obecnie przedmiotem konsultacji publicznych!
Niestety nie jest znany zakres podmiotów, do których pismo z prośbą o konsultację projektu zostało wysłane. Zakładka „Pisma kierujące projekt do konsultacji publicznych” jest pusta.
4. Brak zaopiniowania przez GIODO i Krajową Radę Sądownictwa
Przedmiotowy projekt powinien zostać wysłany do zaopiniowania przez takie podmioty jak:
-Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, do którego ustawowych zadań należy: opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony danych osobowych.
-Krajowa Rada Sądownictwa, do której kompetencji należy opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących sądownictwa i sędziów, a także przedstawianie wniosków w tym zakresie. Opiniowany projekt dotyczy również sądownictwa, gdyż przewiduje się nałożenie obowiązków na sądy powszechne np. przekazywanie przez sądy do Centralnej Ewidencji Pojazdów danych o zastawach rejestrowych ustanowionych na pojeździe, czy też przekazywanie przez sądy do Centralnej Ewidencji Kierowców danych o zastosowaniu środka karnego oraz prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości.
5. Niekonstytucyjność projektu
Projekt budzi rodzi wątpliwości co do zgodności z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, art. 51 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Zachodzą duże rozbieżności pomiędzy wyżej wymienionym projektem ustawy, a projektem przygotowanego do niej rozporządzenia w zakresie danych gromadzonych w centralnej ewidencji kierowców. Rozporządzenie rozszerza w sposób bezprawny zakres gromadzonych danych, w tym ofotografie oraz skany podpisów kierowców.
Materiał opracował Jerzy Polaczek
