Poniżej zamieszczam moje wystąpienie sejmowe w sprawie prawa pocztowego

j rynku pocztowego w Polsce. Jej podstawą jest, jak wiadomo, trzecia dyrektywa pocztowa Parlamentu Europejskiego z lutego 2008 r. Zgodnie z harmonogramem wspólnotowym uwolnienie rynku pocztowego miało nastąpić do 31 grudnia 2010 r., jednak ta dyrektywa dała możliwość przesunięcia terminu do końca 2012 r. tym państwom, które przystąpiły do Unii Europejskiej po 1997 r.
Polska skorzystała z tej możliwości, dokonując stosownego zgłoszenia do Komisji Europejskiej, i wydłużyła, przesunęła termin całkowitego uwolnienia krajowego rynku pocztowego do 31 grudnia br. Przyczyna tego wystąpienia była prosta, rząd Prawa i Sprawiedliwości postanowił wydłużyć okres ochronny dla Poczty Polskiej, tak aby mogła ona przygotować się do konkurencji z podmiotami prywatnymi, polskimi i zagranicznymi. Miało to miejsce wtedy, kiedy miałem honor pełnić funkcję ministra transportu, a za rynek pocztowy – oprócz rynku telekomunikacyjnego – w Urzędzie Komunikacji Elektronicznej odpowiadała pani Anna Streżyńska, która nim kierowała.
Poza wymaganiami unijnymi Polska ma własne pozytywne doświadczenie w zakresie deregulacji infrastruktury, zwłaszcza jeśli chodzi o deregulację rynku telekomunikacyjnego. Warto odwołać się tutaj choćby do jednego prostego przykładu. Skuteczny proces uwalniania tego rynku oraz skuteczna walka z monopolami doprowadziła do sytuacji, w której w kieszeniach konsumentów w latach 2006-2010 zostało prawie 20 mld zł. Charakter tych zmian powinien być przykładem, w jaki sposób powinniśmy postępować również z rynkiem usług pocztowych. Mam jedną wielką pretensję do rządu, mianowicie taką, iż na dwa miesiące przed uwolnieniem rynku pocztowego procedujemy projekt ustawy, który powinien dawno znaleźć się w parlamencie i być uchwalony. Z tego punktu widzenia niewykorzystanie tego czasu – również z punktu widzenia rządu – uważam za kompromitujące rząd a nie parlament.
Proces tworzenia nowej ustawy i ograniczoność dostępu do skutecznego wypowiadania się w sprawie przyjmowanych tam rozwiązań zbiegły się z krytyką prywatnych operatorów pocztowych w zakresie zwolnienia z podatku VAT usług świadczonych przez pocztę korporacjom, takim jak banki, zakłady ubezpieczeń, w wyniku czego budżet państwa w ostatnich latach stracił co najmniej kilkaset mln zł.
Rynek pocztowy zmienia się, panie i panowie posłowie, operatorzy poszukują nowych źródeł dochodu. Poczta Polska kładzie nacisk na dystrybucję usług finansowych, w szczególności we współpracy z Bankiem Pocztowym. Z kolei jeden z konkurentów poczty wprowadza choćby projekt bezobsługowych dystrybutorów paczek, tzw. paczkomaty. Ale mamy również odwrotne przykłady tego rodzaju, jak tzw. przesyłka aglomeracyjna. Dla wszystkich chętnych, którzy choć raz przeczytali ustawę Prawo pocztowe, wprowadzenie nowego produktu Poczty Polskiej było istotnym naruszeniem tego prawa i kolejną nieudaną próbą ratowania monopolisty bez względu na to, jaką cenę za to zapłacimy. Czyli wniosek jest taki, iż w polityce rządu wobec rynku pocztowego w końcu niejednokrotnie zamiast interesu klienta stawia się interes Poczty Polskiej, a powinno się to skutecznie zmieniać.
Przypomnę, iż poza Polską również takie państwa, jak: Cypr, Węgry, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowacja, Czechy, Luksemburg i Grecja wykorzystały tę możliwość, jaką dawało prawo europejskie, i uwalniają swój rynek od stycznia przyszłego roku.
Nowelizacja proponowana przez rząd – krytykujemy to stanowczo – umacnia i utrwala monopol na rynku usług pocztowych, w tym przede wszystkim w zakresie wyłączności co do przekazów pocztowych oraz zachowania mocy dokumentu urzędowego potwierdzenia nadania przez operatora wyznaczonego, czyli przez Pocztę Polską. Ale z drugiej strony, pani minister, rząd, który pani reprezentuje, planuje nowelizacje związane również z rynkiem pocztowym. Na przykład w jednej z nich, dotyczącej Kodeksu postępowania karnego, znajduje się zapis mówiący, że zachowanie terminu może mieć miejsce w przypadku nadania pisma w placówce, cytuję: podmiotu zajmującego się doręczeniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej. W uzasadnieniu projektu znajduje się stwierdzenie, cytuję: zmiana brzmienia art. 124 K.p.k. podyktowana jest przekonaniem, że brak obecnie uzasadnienia dla utrzymywania monopolu operatora publicznego, to jest Poczty Polskiej, na poświadczanie terminu nadania w placówce pocztowej pisma procesowego, kiedy wiąże się to z zachowaniem terminu. Tak że zdecydujcie się państwo, którą politykę uprawiacie, albo politykę utrzymywania pewnych skamielin w obszarze tego uwolnionego rynku, albo w sposób pełny, że tak powiem, uwalnianie tego rynku w takim zakresie, w jakim oczekują tego klienci.
Jeszcze kilka kolejnych uwag, na przykład w zakresie dostępu do infrastruktury. Tutaj w projekcie ustawy reguluje to rozdział 5 w art. 66-67. Chciałbym jednak zaznaczyć, że w dokumencie ogranicza się dostęp do infrastruktury operatora wyznaczonego wyłącznie do fazy oddawczej usługi pocztowej, takiej jak skrytki pocztowe, własne oddawcze skrzynki pocztowe, system kodów pocztowych, które identyfikują rejony doręczeń, czy baza danych o zmianie adresu. W projekcie ustawy nie uwzględniono dostępu do transportu, służby doręczeń, centrów ekspedycyjno-rozdzielczych oraz całej fazy nadawczej, to jest możliwości nadania przesyłki za pośrednictwem nadawczych skrzynek pocztowych operatora wyznaczonego – który ma przywilej ich wystawiania choćby w obszarach wiejskich – ze wskazaniem jako dysponenta przesyłki konkretnego operatora. Dostęp do analogicznych etapów był gwarantowany przy uwalnianiu rynku telekomunikacyjnego, tego państwo nie powtarzają odpowiednio, jeśli chodzi o rynek pocztowy.
Kolejna kwestia, finansowanie obowiązku świadczenia usług powszechnych. Powszechna usługa pocztowa to stałe świadczenie klientom podstawowych usług pocztowych o określonej jakości w każdym punkcie terytorium kraju po przystępnych cenach. Każde państwo, które należy do Światowego Związku Pocztowego – należy do niego również oczywiście Polska – jest zobowiązane do zapewnienia swoim członkom dostępu do usługi, która jest realizowana przez operatora publicznego, który w Polsce, zgodnie z projektem ustawy, jest nazywany operatorem wyznaczonym. Podobnie ma się sytuacja w Prawie telekomunikacyjnym, tutaj operatorem wyznaczonym jest Telekomunikacja Polska, przy czym charakter usługi powszechnej zmienia się wraz z rozwojem technologicznym. Kiedyś na rynku telekomunikacyjnym był to obowiązek utrzymywania przysłowiowej budki telefonicznej w każdej wsi, co dzisiaj jest oczywiście anachronizmem w związku z rozwojem telefonii komórkowej.
Ale projekt nowelizacji Prawa pocztowego zobowiązuje operatora wyznaczonego do takiego prowadzenia rachunkowości, aby było możliwe przypisanie dochodów i kosztów operatora wyznaczonego do poszczególnych usług powszechnych oraz do usług wchodzących w zakres usług powszechnych, pozostałych usług pocztowych i pozostałej działalności gospodarczej, a także do czynności przyjmowania, sortowania, przemieszczania i doręczania przesyłek pocztowych. Takie rozwiązanie jest niezwykle istotne z punktu widzenia przejrzystości tych usług i powinno dawać możliwość rzetelnej analizy kosztów świadczenia usługi powszechnej. W nowelizacji, pani minister, zawarty jest przepis, który mówi, że koszt netto świadczenia usługi powszechnej będzie finansowany nie tylko z opłat operatorów pocztowych, ale również z budżetu państwa, jeżeli udziały operatorów pocztowych okażą się niewystarczające do jego sfinansowania. Reasumując, wprowadzona zmiana jest korzystna dla operatora wyznaczonego, czyli przez najbliższe trzy lata Poczty Polskiej.
Finansowanie kosztu netto operatora wyznaczonego jest instytucją stosowaną w krajach Unii Europejskiej i decyzja prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej o pobraniu opłaty na fundusz kompensacyjny od prywatnych operatorów ma rygor natychmiastowej wykonalności, co nastąpi po bezskutecznym upływie 30 dni przewidzianych na wniesienie opłaty, a zgodnie z art. 116 państwa projektu udział w dopłacie podlega egzekucji administracyjnej.
Wyrażamy tutaj zaniepokojenie, że projekt nowelizacji nie przewiduje żadnych ulg i zwolnień z wpłat na fundusz kompensacyjny dla tych operatorów, którzy na przykład rozwijają swoją aktywność na obszarach wiejskich, a tam (Dzwonek) z oczywistych względów, historycznie Poczta Polska ma do dzisiaj najlepszą pozycję rynkową.
Panie marszałku, jeszcze dosłownie kilkanaście sekund.
Reasumując, chciałbym podkreślić, że wyłącznie ze względów związanych z kwestią implementacji rozwiązań europejskich, jeśli chodzi o uwolnienie rynku pocztowego, który przyjmujemy jako rozwiązanie sensowne, rozsądne i służące interesowi klientów, ale z drugiej strony tylko dlatego, że państwo wdrażają ten projekt ustawy zaledwie dwa miesiące przed uwolnieniem tego rynku, nasz klub na razie nie wnosi tutaj jakichś radykalnych wniosków o odrzucenie tego projektu. Rozumiemy bowiem, że interes publiczny, interes tego rynku, interes operatorów, a przede wszystkim interes klientów powinien być oceniany jako najważniejszy interes zwykłych klientów.
Zachowanie naszego klubu parlamentarnego w przyszłości, jeśli chodzi o ostateczne głosowanie, uzależniamy od tego, jak będą przebiegały prace nad tym projektem, na ile propozycje opozycji parlamentarnej będą uwzględnione. W przypadku tego projektu, który państwo przedstawiacie, powinniśmy dzisiaj de facto złożyć wniosek o odrzucenie go w pierwszym czytaniu. Dziękuję bardzo.