Poniżej zamieszczam treść odpowiedzi na moją interpelację w sprawie szczegółowych wyjaśnień dotyczących decyzji nr 30 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 23 września 2014 r. dotyczącej zatwierdzenia zmian elementów struktury przestrzeni powietrznej.
Link do interpelacji: http://jerzypolaczek.pl/item/684-urzad-lotnictwa-cywilnego-oddaje-czesc-polskiego-nieba-niemcom-interpelacja
Odpowiedź:
Szanowny Panie Marszałku!
Odpowiadając na interpelację posła Jerzego
Polaczka z dnia 25 września 2014 r. (znak: SPS-023-28815/14) w sprawie
szczegółowych wyjaśnień dotyczących decyzji nr 30 prezesa Urzędu Lotnictwa
Cywilnego z dnia 23 września 2014 r. dotyczącej zatwierdzenia zmian elementów
struktury przestrzeni powietrznej, uprzejmie informuję, co następuje.
Ad 1. Czy minister właściwy do spraw transportu jest w stanie zapewnić, że
Rzeczpospolita Polska będzie mieć całkowite i wyłączne zwierzchnictwo w swojej
przestrzeni powietrznej zgodnie z przepisami prawa krajowego?
Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz. U. z 2013
r. poz. 1393, z późn. zm.), Rzeczpospolita Polska ma całkowite i wyłączne
zwierzchnictwo w swojej przestrzeni powietrznej. Funkcje wynikające z tego
zwierzchnictwa wykonuje, w zakresie niezwiązanym z umacnianiem obronności
państwa, minister właściwy do spraw transportu.
Decyzja nr 30 prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 23 września 2014 r. w
sprawie zatwierdzenia zmian elementów struktury przestrzeni powietrznej nie
narusza zwierzchnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w swojej przestrzeni powietrznej.
Ad 2. Czy minister właściwy do spraw transportu może sprawować właściwe mu
funkcje zwierzchności w przestrzeni powietrznej za pośrednictwem struktur innego
państwa kierującego ruchem lotniczym w naszej przestrzeni powietrznej?
Nawiązując do tezy zawartej w interpelacji, iż decyzja nr 30 prezesa ULC stanowi
kolejny krok w odejmowaniu naszemu państwu suwerenności nad własną
przestrzenią powietrzną oraz że pierwszym krokiem było oddanie kontroli nad
dwoma sektorami ruchu lotniczego przewidziane porozumieniem w sprawie
tworzenia polsko-litewskiego tzw. funkcjonalnego bloku przestrzeni powietrznej,
należy wyjaśnić, że Polska ma całkowitą i wyłączną suwerenność nad swoim
terytorium.
Wynika to z art. 1 Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym
podpisanej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r., której Rzeczpospolita Polska jest
stroną. Przepis tego artykułu jasno stanowi, iż umawiające się państwa uznają, że każde państwo posiada całkowitą i wyłączną suwerenność w przestrzeni powietrznej
nad swoim terytorium.
Umowa o ustanowieniu Bałtyckiego Funkcjonalnego Bloku Przestrzeni
Powietrznej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską podpisana w
Wilnie dnia 17 lipca 2012 r., jak już wielokrotnie wskazywał resort infrastruktury, nie
spowodowała ograniczenia tej suwerenności. Ponadto Polska nie oddała kontroli nad
dwoma sektorami kontroli ruchu lotniczego.
Zgodnie z zapisami konwencji chicagowskiej każde państwo posiada
suwerenność nad swoim terytorium, której nie można delegować. Możliwe jest
natomiast powierzenie odpowiedzialności za wykonywanie obowiązków w tej
przestrzeni, takich jak zapewnianie służb żeglugi powietrznej. Delegowanie
zapewnienia służb jest właśnie przejawem/wykonywaniem suwerenności w swojej
przestrzeni powietrznej. W tym przypadku zachowane jest całkowite i wyłączne
wykonywanie przez państwo swoich prawnych, administracyjnych oraz
sądowniczych funkcji w tej przestrzeni. Minister właściwy do spraw transportu,
delegując zapewnienie służb żeglugi powietrznej, określa warunki, na jakich
delegacja będzie realizowana. Delegacja taka w każdej chwili może zostać odwołana.
Należy podkreślić, że zapisy art. 28 konwencji nie obligują państw do
zapewniania służb żeglugi powietrznej samodzielnie. Artykuł ten wymaga jedynie,
aby służby żeglugi powietrznej były zapewniane zgodnie ze standardami i
rekomendowanymi praktykami ICAO. A zatem rolą państw jest zapewnienie
właściwych warunków prawnych oraz nadzoru w celu zapewnienia zgodności z
międzynarodowymi przepisami w zakresie bezpieczeństwa i efektywności
prowadzonych operacji.
Należy zwrócić uwagę na fakt, że zapewnienie służb ruchu lotniczego w polskiej
przestrzeni powietrznej w rejonie lotnisk Heringsdorf i Cottbus-Drewitz przez ACC
Bremen było możliwe na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy Polską
Agencją Żeglugi Powietrznej i Deutsche Flugsiecherung GmbH (DFS) w dniu 4
czerwca 2009 r. Na zawarcie stosownych porozumień z instytucjami zapewniającymi służby ruchu
lotniczego w rejonach przygranicznych FIR Warszawa (delegację służb ruchu
lotniczego) PAŻP otrzymał w 2009 r. zgodę ministra infrastruktury i prezesa Urzędu
Lotnictwa Cywilnego po zasięgnięciu opinii ministra obrony narodowej.
W lipcu 2014 r. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej wystąpiła z wnioskiem o
nowelizację zgody ministra właściwego do spraw transportu na zapewnianie służb
ruchu lotniczego w rejonach przygranicznych FIR Warszawa (rejony lotnisk
Heringsdorf i Cottbus-Drewitz) przez instytucję zapewniającą służby żeglugi
powietrznej certyfikowaną przez Republikę Federalną Niemiec. Decyzja nr 30
prezesa ULC polegająca na ustanowieniu rejonu kontrolowanego i strefy
kontrolowanej lotniska Heringsdorf, obszaru kontrolowanego i przestrzeni
terminalowej lotniska Cottbus-Drewitz oraz na zatwierdzeniu dla tych elementów
klasy przestrzeni powietrznej D zgodnie z załącznikiem 11 ICAO podyktowana była
więc zarówno potrzebami operacyjnymi, jak również koniecznością uregulowania
kwestii prawnych dotyczących wskazanych powyżej elementów struktury przestrzeni
powietrznej. Procedura ta jest stosowana przez wiele państw w Europie i w niczym
nie ogranicza władz tych państw w sprawowaniu funkcji zwierzchnictwa w podległej
im przestrzeni powietrznej. Zgodnie z art. 10 rozporządzenia (WE) nr 550/2004
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 marca 2004 r. w sprawie zapewnienia
służb żeglugi powietrznej w Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej
instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej mogą powierzyć zapewnianie
tych służb innym instytucjom certyfikowanym do zapewniania takich służb na terenie
UE. W tym celu instytucje zawierają pisemne porozumienia, w których opisane są
konkretne obowiązki każdej z nich. Informacje nt. zawarcia takich porozumień są
przekazywane państwowym władzom nadzorującym. W przypadku zapewnienia
służb ruchu lotniczego wymagana jest zgoda zainteresowanych państw
członkowskich.
W związku z utworzeniem nowych elementów struktury przestrzeni powietrznej
w rejonach przygranicznych FIR Warszawa (rejony lotnisk Heringsdorf i CottbusDrewitz)
konieczne będzie wyznaczenie przez ministra właściwego do spraw transportu instytucji zapewniającej służby żeglugi powietrznej w ustanowionych
przez prezesa ULC elementach struktury przestrzeni powietrznej.
Ad 3. Jakie porozumienie międzyrządowe zawarto ze stroną niemiecką, aby
zagwarantować pełną suwerenność nad częściami polskiej przestrzeni powietrznej, w
której będzie ona zapewniać służby ruchu lotniczego?
Dotychczas nie zostały zawarte żadne porozumienia międzyrządowe ze stroną
niemiecką na temat współpracy w zapewnianiu służb żeglugi powietrznej.
W tym przypadku dla zapewnienia służb w rejonach przygranicznych FIR
Warszawa (rejony lotnisk Heringsdorf i Cottbus-Drewitz) zastosowano art. 127 ust. 6
ustawy Prawo lotnicze, który umożliwia prowadzenie takiej współpracy pomiędzy
instytucjami zapewniającymi służby żeglugi powietrznej. W artykule tym określono
uprawnienia ministra właściwego do spraw transportu i prezesa ULC odnoszące się
do realizacji art. 10 ust. 3 rozporządzenia nr 550/2004 Parlamentu Europejskiego i
Rady z dnia 10 marca 2004 r. w sprawie zapewnienia służb żeglugi powietrznej w
Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej. Przepis art. 10 ust. 3 rozporządzenia
nr 550/2004 wymaga jedynie, aby państwa członkowskie wyraziły zgodę na
współpracę instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej. Taka zgoda została
udzielona w 2009 r. przez ministra infrastruktury i prezesa Urzędu Lotnictwa
Cywilnego po zasięgnięciu opinii ministra obrony narodowej.
Jak wskazano wyżej, w omawianym przypadku nie ma miejsca ograniczenie
suwerenności Rzeczpospolitej Polskiej w swojej przestrzeni powietrznej, zaś
rzeczone porozumienie ma jedynie charakter operacyjnej współpracy pomiędzy
instytucjami zapewniającymi służby żeglugi powietrznej. Podobne porozumienia
Polska Agencja Żeglugi Powietrznej zawarła z instytucjami zapewniającymi służby
żeglugi powietrznej Czech i Szwecji.
W związku z wnioskiem PAŻP o aktualizację zgody ministra infrastruktury i
prezesa ULC z 2009 r. wydana została decyzja prezesa ULC nr 30, która porządkuje
kwestie prawne dotyczące wskazanych powyżej elementów struktury przestrzeni
powietrznej. Jednocześnie z uwagi na różne systemy prawne w innych państwach rozważane
jest również rozpoczęcie prac nad zawarciem dwustronnych umów międzyrządowych
z Czechami, Niemcami i Szwecją.
